Ta książka to zapewne ostatnia powieść zmarłej niedawno Joanny Chmielewskiej (no, chyba że wydawnictwo jeszcze coś przygotowuje).
Jak to u Chmielewskiej – niby to kryminał, ale z elementami harlequina, trochę baśniowy no i z niepowtarzalnym humorem i bon motami tej autorki.
Po serii pisanych “na akord” – a może tylko wyciągniętych z szuflady – mniej moim zdaniem udanych książek z lat 90-tych i po 2000 roku, wraca stary, dobry styl znany z “Wszyscy jesteśmy podejrzani”, “Krokodyla z kraju Karoliny” czy “Wszystko czerwone”. W książce przewijają się również wątki znane z kolejnych tomów Autobiografii z których przynajmniej dwa pierwsze uważam za świetne. Przez chwilę zastanawiałem się nawet, czy “Zbrodnia w efekcie” nie jest produkcją ghost writera, który oparł konstrukcję na jakimś szkicu z szuflady Autorki, a wypełnił ją przebitkami z Autobiografii. Ale nie, raczej zrobiła to sama Autorka… w Jej wieku człowiek w oczywisty sposób zwrócony jest już ku przeszłości i czerpie ze swoich życiowych dokonań. A zatem mamy tu: szkielet, głowę od szkieletu, rozgałęzioną rodzinę albo prawie rodzinę o poplątanych koligacjach, silne kobiety, mężczyznę-besserweisera, wyrafinowanych policjantów no i oczywiście wielki, a ukryty spadek. Czy przypomina Wam to coś z tamtych starych książek?
Tak, mnie też – ale może także z tego powodu przeczytałem “Zbrodnię…” z zaciekawieniem i przyjemnością. Ten styl jedyny w swoim rodzaju, ten język po którym od razu można rozpoznać autorkę, ten szczególny humor i optymizm…. Książka kończy się niemal jak “Zemsta” – trzy śluby, jedna przyjęta z radością ciąża a na deser swoisty coming out pary, która była ze sobą od 40 lat, ale mieszkała osobno i zachowywała pozory bo inaczej “nie wypadało”.
A teraz już można i już wypada, świat się zmienił i pozostanie inny, pewnie lepszy trochę niż kiedyś był. W opisie brzmi nieco infantylnie, ale w książce nie razi – to takie pogodnie przesłanie starszej pani, choć zabarwione – jak to u niej – nieco złośliwym humorem. A zatem, jeżeli “Zbrodnia…” wpadnie Wam w ręce – czytajcie, tylko wybierzcie do tego jakieś takie miejsce, w którym Wasz śmiech nie będzie budził obaw otoczenia o stan Waszej psychiki.

—————————————————————————————————————————————————————————— by Atisza

Intryga której stopień określiłabym słowem”umiarkowana”. Jej pozorne skomplikowanie wynika wyłącznie z poziomu komplikacji stosunków damsko- męsko-towarzyskich  i jakbyśmy to używając współczesnego języka określili – z braku komunikacji międzyludzkiej. Jednym słowem “dziadek wiedział nie powiedział…”. Bohaterowie, cóż, autorka przyzwyczaiła nas do galerii bogatych osobowości, takich “soczystych” typów.  W Zbrodni  takich postaci trochę mi zabrakło. Owszem kilka z nich ma potencjał na “soczystość” i na tym się niestety kończy. A szkoda.  Podobnie jak mój przedmówca kilkakrotnie miałam wrażenie,  że to chyba nie do końca jest dzieło pani Joanny.  Że ktoś po prostu wygrzebał z szuflady  niedokończony szkic, a może nawet kilka szkiców, tu poprawił, tam przystrzygł, dokończył i wydał.  Bo choć niby wszystko jest logiczne i poskładane jak trzeba i niby styl ma i język, to jednak czegoś mi w tym zabrakło  – jak przyprawy w ulubionej potrawie.
Na koniec  krótka refleksja. To co mi się zawsze u pani Chmielewskiej podobało, to jej język i styl wypowiedzi – dosadny, ale nie wulgarny, skrzący się od celnych i niemożliwie złośliwych sformułowań.  Tego mi brakuje w dzisiejszej literaturze pełnej wulgaryzmów – tej umiejętności drwienia i kpienia w sposób inteligentny, bez uciekania się do języka który kiedyś był językiem nizin społecznych, a dziś niestety wdarł się wszędzie – również o wstydzie do literatury.  Czasem zastanawiam się, czego tak naprawdę brakuje współczesnym ludziom, ba, współczesnym pisarzom. Czy to brak wychowania, czy brak szacunku dla słuchacza/czytelnika, czy  może o zgrozo brak inteligencji, czy może jeszcze coś innego, co nie pozwala “być jak Chmielewska”.  A pani Joanna była zawsze i pozostała doskonałą  obserwatorką życia, niezmiennie do tego życia i siebie zdystansowaną ironistką.